بایگانی برچسب برای: ابراهیم صفایی

ملایر 50 سال پیش چگونه بود؟

در اطلاعات سرشماری سال 1335 و کتاب «ملایر و مردم آن» که در سال 1348 منتشر شده است، با اطلاعات جالبی درباره‌ی ملایر آن دوران بر می‌خوریم که توصیفی از ملایر در حوالی نیم قرن پیش است.

از جمله اینکه ملایر با حدود 21 هزارنفر جمعیت، دارای 4396 واحد مسکونی است. در تمام شهر فقط 82 ساختمان آجری وجود دارد که عمدتاً  در اطراف پارک سیفیه قرار دارند. بقیه‌ی خانه‌ها هم از خشت و آجر یا خشت خام ساخته شده اند. مسیر ملایر به همدان و بروجرد آسفالت است اما مسیر ملایر به اراک هنوز آسفالت نشده است.

در ملایر 12 دبستان و 3 دبیرستان پسرانه و 5 دبستان و یک دبیرستان دخترانه وجود دارد. مجموعاً هم فقط 50 درصد مردان و 20 درصد زنان سواد دارند. یک سوم دختران در سن 15 تا 19 سالگی و مابقی نهایتاً تا سن 24 سالگی ازدواج می‌کنند.

ابراهیم صفایی در کتاب «تاریخ ملایر» که در سال 1339 منتشر شده است، می‌نویسد: «بیشتر ده‌های ملایر خرده مالک هستند. مالک عمده در ملایر خیلی کم است و اغلب در طهران زندگی می‌کنند و هدف عمده‌ی آن‌ها بهره‌برداری از دسترنج دهقانان محروم و گرسنه‌ی ملایر است. محصول عمده‌ی ملایر انگور، گندم، جو، ذرت، بادام و گردو است. اقسام میوه‌ها در ملایر فراوان است، اما از نوع مرغوب آن نیست. در ملایر نوعی خربزه به عمل می‌آید که به «میرپنجی» معروف است. این خربزه در پاییز به دست می‌آید و بسیار لطیف و شیرین است. نصف پوست آن سبز و نصف پوستش سفید است. پوست آن به نازکی کاغذ است و در هیچ کجای ایران نظیر ندارد. صادرات ملایر هم کشمش، باسلق، چوب، فرش، بادام، گردو، گندم، جو، پوست، پشم و کتیرا است».

ضمناً از توضیحات او در می‌یابیم که در آن زمان، ملایر دارای یک کارخانه‌ی قوی برق، یک کارخانه‌ی یخ مصنوعی (تولید یخ) ، یک کارخانه‌ی کبریت‌سازی با نام «کبریت فرشته»، یک کارخانه‌ی چوب‌بری، چند آسیاب جدید، چند کارخانه‌ی صابون‌پزی، چهار کارخانه‌ی مخصوص خشک‌بار، چند کارگاه فرش‌بافی، یک چاپ‌خانه و یک کارخانه‌ی مشروب سازی به نام «شرکت باده» (احتمالاً از انگور ملایر) بوده است. دو بیمارستان هم با نام‌های «سیفیه» و «فخریه» در ملایر مشغول به کار بوده‌اند.

 

منابع:

ابراهیم صفایی، تاریخ ملایر، چاپ شرق، ص10، 11 و 13.

جواد جعفری، ملایر و مردم آن، چاپخانه‌ی چهر، 1348 شمسی، ص28، 53 و 54.

ابراهیم صفایی مورخ ملایری

ابراهیم صفایی از مورخین مشهوری است که کتاب‌های متعددی در زمینه‌ی تاریخ مشروطه و تاریخ قاجار نوشته است. او اصالتاً اهل ملایر است و در سال 1339 کتاب ارزشمندی با نام «تاریخ ملایر» منتشر کرده است. این اثر مختصر ابراهیم صفایی در عین حال که نخستین تحقیق تاریخی پیرامون تاریخچه‌ی ملایر است، تا امروز نیز از حیث دقت نظر تاریخی بی رقیب باقی مانده است و هیچ کتاب دیگری نتوانسته است در این زمینه با آن رقابت کند. در این کتاب اطلاعات تاریخی دقیقی در خصوص حضور سیف‌الدوله در ملایر، وضعیت ملایر در جنگ جهانی اول و تاریخچه روحانیون ملایر وجود دارد.

اطلاعیه انتشار تاریخ ملایر

اطلاعیه‌ی انتشار کتاب تاریخ ملایر، نشریه ارمغان، فروردین 1340 شمسی

من در گفتگو با جناب آقای ناصر حسن‌زاده (از مجموعه‌داران اسناد تاریخی) شنیدم که آقای ابراهیم صفایی در اواخر عمر قصد داشت کتاب «تاریخ ملایر» را با اسناد و اطلاعات جدیدتری منتشر کند. متأسفانه وضعیت معیشتی نامناسب به او اجازه‌ی این کار را نداد و  در اواخر عمر، مجبور شد دست‌نوشته‌ها و یادداشت‌های تکمیلی‌اش درباره‌ی تاریخ ملایر را بفروشد. آقای حسن‌زاده گفتند که این دست‌نوشته‌ها هم‌اکنون نزد ایشان است.

تیتر یکی از آخرین مصاحبه‌های ابراهیم صفایی این بود: «با شصت جلد کتاب، حتی از پس هزینه‌های درمانم بر نمی‌آیم»! اگر تحملش را دارید، این مطلب غم‌انگیز را (مربوط به سال 1384) در خبرگزاری مهر بخوانید: لینک.

او می‌گوید: «بیش از يك سال است كه به خاطر مشكل چشم‌هايم به هيچ عنوان حق مطالعه يا نوشتن را ندارم و با وجود اينكه تاكنون سه كتاب از خاطراتم چاپ شده، اما هنوز خاطراتم را با رجال بزرگ تاريخ صدساله‌ی اخیر ايران مكتوب نكرده‌ام و ديگر توان نگارشش را هم ندارم».

ابراهیم صفایی دستی هم بر آتش شعر و ترانه داشت و ترانه‌ی معروف «سیمین بری» سروده‌ی اوست. این موسیقی عاشقانه را با آهنگسازی و صدای جمشید شیبانی بشنوید:

هم جان و هم جانانه‌ای امّا…
در دلبری افسانه‌ای امّا…
امّا ز من بیگانه‌ای امّا…